Voorlichting, instructie en toezicht Machineveiligheid
Om ongevallen bij het werken met de diverse machines en gereedschappen te voorkomen speelt voorlichting, instructie en toezicht een belangrijke rol. Voor een goede toepassing van deze maatregelen is het daarom van belang allereerst te werken aan bewustmaking van werknemers door het geven van voorlichting over de risico’s, het geven van instructies waarin wordt aangegeven hoe door werknemers bij houtbewerking en -verwerking veilig met machines en gereedschap gewerkt kan worden en tot slot het houden van toezicht door leidinggevenden.
In het handhavingsbeleid van de Arbeidsinspectie wordt bij ongevalsonderzoek o.a. rekening gehouden met de mate waarin de werkgever heeft voldaan aan de verplichting tot het geven van voorlichting en instructie en het houden van toezicht.
NB: het komt in de timmerbranche geregeld voor dat afnemers of hoofdaannemers in de bouw eisen stellen aan de veiligheidsinstructies die aan werknemers zijn gegeven, bijvoorbeeld door een VCA-certificaat te eisen.
Voorlichting
Voorlichting kan door bedrijven zelf gegeven worden aan de hand van voorlichtingsmateriaal over machineveiligheid (brochures, artikelen in de vakpers), maar kan ook verzorgd worden door adviseurs van arbodiensten of adviesbureaus. Uit de praktijk blijkt dat het geven van voorlichting niet een eenmalige activiteit moet zijn, maar met enige regelmaat (bijvoorbeeld jaarlijks) herhaald dient te worden.
Voorbeelden van voorlichtingsmateriaal waarvan gebruik gemaakt kan worden zijn:
- Arbo-informatieblad AI-11 (Machineveiligheid: afschermingen en beveiligingen) van het Ministerie van SZW.
- Inspectielijsten SKH. Uitgave FNV Bouw, CBM, H&Bbond CNV, NBvT en VVN
Werkinstructies
De volgende stap is het opstellen van werkinstructies. Hiervoor zijn een aantal algemene instructies te geven die in praktisch alle werksituaties zijn toe te passen. Enkele voorbeelden hiervan zijn hieronder weergegeven. Daarnaast kan het nodig zijn voor specifieke bewerkingen nadere instructies op te stellen. Werkinstructies zullen door werknemers het best worden nageleefd als ze de zin ervan inzien en als ze in de gelegenheid worden gesteld ze toe te passen.
Enkele algemene instructies voor werknemers:
- Draag goed aansluitende kleding; geen das. Geen loshangend haar en geen ringen. Gebruik de verstrekte persoonlijke beschermingsmiddelen.
- Werk zoveel mogelijk met gesloten handen.
- Zaagsel en krullen op een draaiende machine niet met de hand verwijderen.
- Zorg ervoor dat op de machine gemonteerde snijgereedschappen in goede staat zijn (d.w.z. scherp, juiste vorm, onbeschadigd).
- Géén onderhoud of reparatie verrichten als de machine werkt (met uitzondering van fijn stelwerk).
- Maak machines en gereedschap bij onderhoudswerkzaamheden en bij (tijdelijk) niet gebruik spanningsvrij.
- Houd de werkplek vrij van obstakels. Laat geen afval, snoeren of gereedschap rondslingeren.
- Gebruik de ter beschikking gestelde hulpmiddelen.
Van de meest gebruikte houtbewerkingsmachines in de timmerindustrie bestaat een instructiefilm en zijn veiligheidsinstructiebladen ontwikkeld, waarin algemene en specifieke veiligheidsinstructies zijn opgenomen.
- Veiligheidsinstructiefilm ‘Kijk uit wat je doet’. Uitgave FNV Bouw, H&Bbond CNV, NBvT
- Veiligheidsinstructiebladen SKH. Uitgave FNV Bouw, CBM, H&Bbond CNV, NBvT en VVNH, SKH
Toezicht
Als aan alle bovenstaande voorwaarden is voldaan, is er nog één ander aspect waaraan aandacht moet worden besteed. Dat is het houden van toezicht. Ondanks goede voorlichting en werkinstructie, middelen en beschikbare tijd is het van belang dat een werkgever zijn medewerkers continu motiveert de afgesproken instructies na te leven, er op toe te zien dat ze nageleefd worden en medewerkers ook erop aan te spreken bij het nalaten daarvan (zo nodig met sancties). Het houden van toezicht is een onmisbaar onderdeel om ongevallen bij gebruik van machines en gereedschap te voorkomen. Het houden van toezicht door leidinggevenden houdt overigens ook in dat deze het goede voorbeeld dienen te geven!