2.3.2Overdrachtsmaatregelen

Bij machinale houtbewerking is afzuiging nodig om de stofbelasting in het bedrijf zo laag mogelijk te houden. Naast deze bewerkingen, komt het ook voor dat met een handschuurmachine wordt geschuurd. Bij het schuren met de handschuurmachine moet dit apparaat zijn uitgerust met stofafzuiging. Zorg naast bronafzuiging altijd voor goede ruimtelijke ventilatie.

Stap 3: Beperk de blootstelling aan houtstof

Voor het beperken van de duur en de intensiteit van de stofbelasting bij de machine is de staat van onderhoud van de machine en snijgereedschappen belangrijk. Het gebruik van geschikt snijgereedschap dat in goede staat is, veroorzaakt minder houtstof tijdens bewerkingen dan versleten snijgereedschap waarmee bewerkingen minder voortvarend worden uitgevoerd.

Ook de werkwijze is bepalend voor de blootstelling aan houtstof, bijvoorbeeld bij een handbediende afzuiginstallatie. Als een houtbewerkingsmachine opstart, wordt een schuif geopend om de afzuiging te activeren. Zo’n afzuiginstallatie is er niet op berekend dat alle schuiven voortdurend open blijven staan en is het belangrijk dat een schuif dichtgaat zodra de machine wordt uitgezet.

Aanbevelingen voor het werken met houtbewerkingsmachines:

  • Zorg ervoor dat beweegbare afzuigkappen en opvangbakken op de juiste wijze worden gebruikt. Plaats afzuigkappen en vangbakken zo dicht mogelijk bij de bron (de plaats waar houtstof vrijkomt). Door de plaats waar houtstof vrijkomt te omsluiten wordt voorkomen dat houtstof in de werkomgeving komt.
  • Zorg ervoor dat handschuiven in de zuig- en transportleidingen op de juiste momenten worden open- of dichtgezet. Hierdoor komt de gehele capaciteit van het afzuigsysteem beschikbaar voor die machines die op een bepaald moment in productie zijn. Een aansturing van elektrisch/pneumatische schuiven maakt dit gemakkelijker voor de medewerkers.
  • Zorg voor goede aansluitingen tussen machine en afzuigleidingen. Lekkages zorgen voor drukverliezen in de afzuiginstallatie. Lekkages zijn eenvoudig te voorkomen door het aanbrengen van lekvrije verbindingen tussen de machine en de afzuigleiding en door lekvrije schuiven (uitvoering met pakkingen).
  • Zorg ervoor dat de omkasting van de machine in goede staat verkeert. Dicht kieren en openingen in de omkasting, herstel slecht sluitende panelen en/of deuren en draai bouten en moeren aan.
  • Zorg ervoor dat tijdens de bewerking de machine zoveel mogelijk gesloten is. Dit geldt zowel voor openstaande deuren van een omkasting als voor ontbrekende panelen in een machineombouw.
  • Inspecteer houtbewerkingsmachines regelmatig en stem daarop het onderhoud af.

Stap 4: Beperk de overdracht op (groepen) personen

Schoonmaak (orde en netheid)

Houtstof is zwaarder dan lucht en slaat neer op vloeren, machines en materialen. Bij enige luchtverplaatsing dwarrelt het houtstof weer op en kan het opnieuw worden ingeademd. Het is belangrijk dat regelmatig wordt schoongemaakt, zodat houtstof wordt afgevoerd uit de bedrijfsruimten. Hoe en hoe vaak moet worden schoongemaakt, is afhankelijk van de hoeveelheid houtstof die vrijkomt in het bedrijf. We hebben al gezien dat als er voetstappen zichtbaar zijn in het houtstof op de vloer, er sprake is van te veel stof.

Maak eens schoonmaakschema waarin per gebied is vastgesteld hoe, door wie, wanneer moet worden schoongemaakt. Registreer of en door wie is schoongemaakt en voer controlerondes uit om hierop toe te zien. Zie bijlage 4 Schoonmaakschema.

Gebruik geen perslucht voor schoonblazen en stofvrij maken van werkstukken, omdat hiermee het stofprobleem wordt verplaatst en elders in het bedrijf weer neerslaat. Het schoonblazen met perslucht is om de volgende redenen af te raden:

  1. Het is vanwege het verplaatsen van houtstof niet effectief. Het stof dat wordt weggeblazen dwarrelt ergens anders weer neer, zo blijf je bezig.
  2. Houtstof deeltjes in de lucht worden ingeademd en dat is schadelijk voor de gezondheid.
  3. Een stofwolk kan zelfs explosierisico’s veroorzaken.
  4. Stof wegblazen gaat gepaard met hoge geluidniveaus.

Beperk het schoonmaken met perslucht tot een absoluut minimum en zet stofzuigers in, zie ook: www.houtstoftotnadenken.nl. In die situaties waar toch een luchtspuitje moet worden gebruikt, is het belangrijk om een geluidarm luchtspuitje te gebruiken dat bovendien efficiënter met perslucht omgaat.

Fysieke scheiding van stoffige ruimten

De indeling van een bedrijfsruimte heeft ook effect op de totale stofbelasting. Zorg voor fysieke scheiding van machines of bewerkingen die veel houtstof produceren. Zo wordt voorkomen dat werknemers onnodig blootstaan aan houtstof.

Daarnaast is ook uit oogpunt van productkwaliteit, het zoveel mogelijk houtstofvrij houden van werkruimten (en daarmee machines en apparatuur) gewenst. Zorg voor een ‘gladde’ afwerking van werkruimtes: gladde vloer, vlakke wanden en plafonds voorkomen het afzetten van stof op oppervlakken. En werk zoveel mogelijk met ‘schone’ materialen, d.w.z. met platen, planken, panelen en werkstukken die van tevoren zijn gereinigd, schoon gezogen of in bepaalde situaties zelfs vochtig zijn afgenomen voordat deze worden bewerkt.

Taakroulatie

Er zijn meerdere redenen om taakroulatie in te voeren in een bedrijf. In het algemeen helpt taakroulatie om geestelijke of lichamelijke belasting te verminderen; daarnaast wordt de flexibiliteit vergroot doordat medewerkers gemakkelijker werkzaamheden van elkaar overnemen. Ook om de individuele houtstofbelasting te verlagen kan taakroulatie nuttig zijn, als bijvoorbeeld taken die een stoffige omgeving plaatsvinden, niet altijd door dezelfde persoon worden uitgevoerd.

Bij taakroulatie wisselen medewerkers werkzaamheden uit door verschillende taken of functies over afdelingen te roteren. Hierdoor wordt het werk minder eenzijdig en door ontwikkeling van nieuwe kennis en vaardigheden neemt de motivatie toe. Goede begeleiding bij de invoering van taakroulatie is essentieel, want zeker als iemand langdurig op een ‘eigen’ machine of activiteit gewerkt heeft, brengt verandering ook onzekerheid. Verder is het belangrijk dat er duidelijkheid is over wie wel of niet meedoet in de taakroulatie, zodat iemand niet het idee heeft achtergesteld te worden.

PAGO of PMO

Als er in het bedrijf medewerkers worden blootgesteld aan houtstof, dan is het verplicht om werknemers periodiek een arbeidsgezondheidskundig onderzoek (PAGO) krijgen aangeboden. Dit geldt voor alle werknemers die blootgesteld kunnen worden aan gevaarlijke stoffen, waaronder ook houtstof valt.

Een PAGO kan worden uitgebreid tot een PMO (preventief medisch onderzoek), waarin naast de verplichte onderdelen de algehele gezondheid van medewerkers wordt meegenomen. Zo’n PMO gaat bijvoorbeeld ook over leefstijl en psychosociale arbeidsbelasting. Bespreek het onderwerp ‘houtstof’ met de bedrijfsarts en laat hierover advies uitbrengen om de PAGO of PMO goed in te richten en aan te bieden in het bedrijf.